Kronenberg…. zal het dorp veranderen?

Die avond neemt Piet Selen me mee naar de Torrekoel, het gemeenschapshuis in Kronenberg, Een voor een komen uiteindelijk vijftien mannen binnen. Samen vormen zij EnergieKronenberg. Deze stichting heeft als doelstelling het dorp in 2030 energie neutraal te maken. Vanuit de Dorpsraad is in 2014 het initiatief al gestart toen duidelijk werd dat de klimaatmaatregelen een ieder zouden treffen en is in de afgelopen jaren doorgegroeid naar een zelfstandige stichting in 2018. De kernvraag voor de inwoners van Kronenberg was: als we energieneutraal willen worden… hoe dan?

Voor Piet Selen, een van de initiatiefnemers van het project, was de doelstelling van de Nederlandse overheid een gegeven maar wat zou dit gaan betekenen voor het dorp? Hoe krijg je iedereen mee, en welke oplossingen zijn mogelijk, technisch, en tegen welke prijs? Is het voor iedereen betaalbaar?
Piet Selen: “We hebben een start bijeenkomst gehad in de Torrekoel, Daar kwamen al zestig mensen op af. We willen energie en geld besparen, dat is het simpel gezegd. Hoe we dat voor elkaar zouden moeten krijgen, weten wij ook niet. Maar je moet gewoon ergens beginnen. Zo zijn er bv. ook van meer dan 60 woningen infrarood beelden gemaakt. Deze infrarood camera konden we gratis lenen bij Buurkracht. En met die camera’s kon de eigenaar van ieder huis precies zien waar de woning warmte lekte en waar er dus nog ( extra) geïsoleerd kon worden.”

Het initiatief werd gelijk omarmd. In eerste instantie was het de Landelijke Verenging voor Kleine Kernen, die een eerste startsubsidie schonk van € 2000; daarna kwam het provinciebestuur van Limburg over de brug met een subsidie van €14.500. De gemeente Horst aan de Maas ondersteunde het initiatief (EnergieKronenberg) ook, eerst met € 5000 en later nog een keer met € 17.500. Overigens, de gemeente heeft op tal van terreinen de ambitie om niet alleen de klimaatdoelstellingen te halen, maar ook om een geïntegreerde duurzame ontwikkeling te realiseren. Het gemeentelijk beleid verbindt mobiliteit (verkeer), de natuurlijke omgeving, de economie, werkgelegenheid en woningen en bedrijven steeds in een duurzaam perspectief. Fascinerend zijn de ontwikkelingen in een project als Brightbox, waar toptechnologie wordt gebruikt om de tuinbouw te innoveren. Al die plannen samen hebben er toe geleid dat Horst aan de Maas een prestigieuze Europese prijs heeft gekregen, de European Green Leaf Award.

Terug naar het gemeenschapshuis waar de werkgroep van EnergieKronenberg om half acht bijeen komt. De eerste resultaten zijn gerealiseerd: woningen geïsoleerd en zonnepanelen geplaatst. Nu komt het er op aan om een goed inzicht te krijgen, hoe alle woningen in het dorp energie neutraal kunnen worden gemaakt. Van het gas af, zoals het klimaatakkoord zegt, is een gemakkelijke uitspraak, maar de praktijk is veel ingewikkelder. Er zijn verschillende adviesbureaus gevraagd ism de gemeente om een offerte uit te brengen, om een gedegen en diepgravend onderzoek te doen. De offertes van de verschillende bedrijven zijn ontvangen en de mannen aan tafel (jammer geen vrouwen) hebben zich allemaal grondig voorbereid. De offertes roepen evenwel meer vragen dan antwoorden op. Moet je nu voor een eenvoudig onderzoek kiezen (iedereen van het gas af en hoe dan) of moet je verder nadenken en alle mogelijkheden voor oplossingen onderzoeken?
Neem bijvoorbeeld de aardbeienkwekerij van Rob en Karlijn van Enckevort. De kas van twee hectare levert op jaarbasis zoveel extra warmte op dat daarmee een deel van het (hele)dorp zou kunnen worden verwarmd. De vraag is alleen hoe kun je die warmte op de juiste momenten in het dorp krijgen? Moet er bijvoorbeeld een gemeentelijk energiebedrijf worden opgericht of moet de gemeente helemaal geen rol spelen? Welke oplossing is het meest effectief, niet alleen op korte termijn, maar ook op de lange termijn? En, welke oplossing is ook voor iedereen betaalbaar?
Het gesprek aan de tafel verloopt gestructureerd en zuiver; ieders mening telt en wanneer blijkt dat de verschillende offertes verschillende opvattingen oproepen, wordt besloten om eens rustig de tijd te nemen en alles nog eens te doordenken. Bij een volgende vergadering zal een besluit worden genomen.
Wel wordt afgesproken om in de late herfst een gezamenlijke excursie te maken, wie weet naar Zeeland, waar een reusachtig windmolenpark is gerealiseerd op de Krammersluizen. Het vorig jaar, tijdens de tweede gezamenlijke excursie ging het naar Loppersum, in Groningen. Een jaar eerder werd Saerbeck in Duitsland bezocht

De volgende dag brengt Piet Selen me naar een oude boerderij met een woonhuis aan de rand van Kronenberg. “Je zult verrast zijn,” zegt Piet, “Hier zit de grootste barbecue-cateraar van het land. En het halve dorp werkt er. Van A tot Z heet het en ze zorgen voor 650.000 maaltijden per jaar, door het hele land, door België en een deel van Duitsland. Ga er maar aan staan.”
Piet heeft niets te veel gezegd. Van buiten is er eigenlijk niets te zien, een gewoon boeren woonhuis, met daarachter twee wat grote schuren en daarachter een wat grote parkeerplaats. We gaan samen naar binnen, natuurlijk door de achterdeur. Maar dan blijkt al gauw dat het geen gewoon woonhuis is, maar een kantoor, een zenuwcentrum van een grote, slimme organisatie. Wil Willems leidt het bedrijf, samen met zijn broer Jack.
Wil Willems: “Ik boerde hier op het familiebedrijf en mijn broer, die slager was, werkte in een slagerij. Ik boerde aanvankelijk met een traditioneel gemengd bedrijf, maar uiteindelijk met asperges als voornaamste gewas. Halverwege de jaren tachtig zag mijn broer dat mensen meer en meer uit waren op gemak, ook als het om eten ging. Mensen bestelden liever eten, dan dat ze zelf in de keuken aan de slag gingen. Hij begon hier in de boerderij voor zijn plezier in de zomermaanden barbecues te verzorgen, in een kamertje van 3 bij 3. Eerst voor vrienden en bekenden, maar stap voor stap werd die kring uitgebreid. Maar het was echt een hobby. Maar stap voor stap groeide de hobby uit tot een echt bedrijf. In 1995 werden 30.000 barbecue maaltijden verkocht en werd de stap naar een echte onderneming gezet.”
Wil ging zijn broer helpen bij de organisatie van het werk. Bovendien hadden de broers een slimme neef, die, net op de middelbare school, voor zijn lol een lesrooster programmeerde op de computer. “Dat programma wordt op die school nog steeds gebruikt en intussen werkt hij aan de universiteit in Maastricht. Hij kon natuurlijk ook een website voor ons maken, en die functioneert nog steeds. Wij waren pioniers op het internet, maar het werd de sleutel tot de groei.”
Het bedrijf telt 60 tot 70 fte; op een enkeling na komen de werknemers uit Kronenberg. Wil Willems zorgt voor de logistieke organisatie, en die is fameus. Wie een barbecue bestelt, hoeft nergens aan te denken, zelfs niet aan de afwas. Alles wordt gratis thuis bezorgd; de barbecue, het vlees, de vis, saus, stokbrood, borden en bestek. Dat klinkt mooi, maar als je er over nadenkt, wat dat betekent voor de organisatie, gaat het je duizelen. Je moet voldoende inkoop op orde hebben (“We kopen in bij bekende leveranciers uit de streek, waarvan we weten dat ze zelf in het productieproces mee werken”, zegt Wil tijdens een rondleiding door het bedrijf.) Maar alles moet ook zo gepland zijn, dat maximale flexibiliteit toch tot een grote zekerheid en rust in de organisatie behouden kan blijven. Wie de ene dag, voor het middaguur bedenkt dat er de volgende dag er thuis, op de camping, of bij de voetbalclub een barbecue zal worden gehouden, weet zeker dat alles op tijd geleverd zal worden.
In een koude keuken worden door veelal huisvrouwen uit het dorp alle vleespakketten en stokbroden, bestek en borden bij elkaar gebracht, worden de barbecues met alle benodigdheden ingepakt en brengen uiteindelijk oproep chauffeurs de bestellingen door het land.

Wil Willems: “Mensen bestellen steeds meer hun eten via een app. We zien die groei voorlopig nog doorzetten. Wat dat betreft is de samenleving enorm veranderd. Je ziet het ook in onze oude boerderij. Wat nu kantoor is waar de bestellingen worden opgenomen en de klanten te woord worden gestaan, was vroeger de koeienstal; de receptie was vroeger de paardenstal. Het kamertje waar mijn broer begon, drie bij drie meter, is er nog steeds. Ja, wat dat betreft is alles nog te herkennen, voor wie goed kijkt. De tijd is alleen veranderd, maar wat blijft is dat we nog steeds intens verbonden zijn met de gemeenschap hier. Als er feest is, weet iedereen ons te vinden. We zijn nauw betrokken bij het wel en wee van onze mensen.”
Na de rondleiding brengt Wil me terug naar Piet en Wietje Selen. Hij weet van het project van EnergieKronenberg. “Als Piet ergens zijn schouders onder zet komt er iets in beweging hoor. Dat is prachtig, zo ging het met het gemeenschapshuis, en nu met de klimaattransitie.”